|
|
|
|
Zaczynając naszą wędrówkę po Gdyni zaglądniemy do historii naszego miasta- Domku Abrahama Jest to niewielki domek sprzed ponad stu lat, znajdujący się przy ulicy Starowiejskiej, pełniący obecnie rolę muzeum Gdyni. Można tam obejrzeć ciekawe wystawy dotyczące życia na Kaszubach i nawiązujące do największych wydarzeń kulturowych. Nazwę swą domek zawdzięcza Antoniemu Abrahamowi, wielkiemu kaszubskiemu działaczowi niepodległościowemu, który mieszkał tu pod koniec swego życia i tu zmarł. 
Kolejnym miejscem, do którego się udamy jest żaglowiec- Dar Pomorza "Biała fregata", od 70 lat nieodłącznie związana z Gdynią, została zbudowana w roku 1909 w stoczni Blohm-Voss w Hamburgu jako statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej. Wodowana 18 września 1909 r. otrzymała nazwę "Prinzess Eitel Friedrich". Służbę rozpoczęła 6 kwietnia 1910 r., wychodząc w dziewiczy rejs do Christiansand i Antwerpii. Po klęsce Niemiec w I Wojnie Światowej, w roku 1919, przejęli statek Francuzi, przeprowadzając go do portu Saint Nazaire. W roku 1926 otrzymał nowa nazwę "Colbert" i miał zastąpić francuski żaglowiec szkolny "Richelieu" (plan ten nie doczekał się realizacji). W roku 1927 fregata przeszła na własność barona de Foreste, który zamierzał przekształcić ją w jacht oceaniczny, ale i ten pomysł nie został urzeczywistniony. W roku 1929 statek został zakupiony z datków społecznych przez Pomorski Komitet Floty Narodowej za sumę 7000 funtów szterlingów. Miał zastąpić wysłużony już bark szkolny "Lwów". Fregata otrzymała wówczas kolejną nazwę "Dar Pomorza", dla upamiętnienia ofiarności pomorskiego społeczeństwa. 19 czerwca 1930 r. "Dar Pomorza" po raz pierwszy stanął na gdyńskiej redzie.. Przekazany Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni będzie odtąd drugą (po "Lwowie") "kolebką nawigatorów". W ciągu 51 lat służby dla Polskiej Marynarki Handlowej, odbył 102 rejsy szkolne, przebywając pół miliona mil morskich. Na jego pokładzie przeszkolono 13 384 słuchaczy Szkoły Morskiej. W dziennikach okrętowych zapisano m. in. przejście przez równik (22 XI 1931 ), podróż dookoła Świata w latach 1934-1935, opłynięcie "groźnego przylądka Horn" (2 11 1937). W czasie II Wojny Światowej internowany przez Szwedów, od 1 IX 1939 do 21 X 1945 stał w Sztokholmie. Do Gdyni wrócił 24 X 1945 r. i wkrótce wznowił służbę jako statek szkolny Państwowej Szkoły Morskiej. Dwukrotnie wygrał Operation Sail; w roku 1980 zdobył "Cutty Sark Trophy". C"Biała fregata". 
Idąc ulicą Starowiejską dojdziemy do kolejnego miejsca, które warto zobaczyć, a jest nim- Skwer Kościuszki Jest on najpopularniejszym miejscem spacerów gdynian i turystów. Plenerowy salon Rzeczpospolitej. Ale to w odróżnieniu od pozostałych obiektów tego typu - nie jest konstrukcja drewniana, lecz ok. 900 metrowej długości sztuczny ląd, stworzony podczas budowy portu Gdynia. Dziś zawsze można zobaczyć tu coś ciekawego np. cumujące okręty - muzea: ORP Błyskawica i fregatę Dar Pomorza, czasami także jego następcę Dar Młodzieży. Na końcu Mola Południowego stoi pomnik Józefa Konrada Korzeniowskiego. Od strony południowej na molo znajduje się Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Gdyńskie, Wydział Nawigacyjny Akademii Morskiej oraz siedziby klubów żeglarskich. 
Idąc Skwerem Kościuszki dojdziemy do miejsca, które warto odwiedzić, czyli Akwarium Gdyńskiego Powstało ono w 1971 roku (pod nazwą Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Morskie w Gdyni) w celu gromadzenia i eksponowania zbiorów flory i fauny morskiej. Ekspozycje placówki składają się z części muzealnej i akwaryjnej. W Muzeum eksponowane są odpowiednio spreparowane okazy roślin i zwierząt morskich, a także liczne plansze, modele i płaskorzeźby przekazujące różnorodne wiadomości związane z życiem morza i jego eksploatacją. Natomiast w części akwaryjnej znajdują się liczne akwaria z niespotykanymi okazami flory i fauny morskiej. W części muzealnej znajduje się kilka sal wystawowych, m.in. Sala Dydaktyczna, Sala Bezkręgowców i Sala Bałtycka. 
SALA DYDAKTYCZNA Można tu obejrzeć spreparowane okazy ryb, gadów, ptaków i ssaków morskich. Do najciekawszych należą: jesiotr zachodni, złowiony w Wiśle w 1972 r., rekin młot, legwan, albatros. Oprócz tego znajdują się tu ekspozycje ścienne przedstawiające technikę badań, penetracji oraz eksploatacji mórz i oceanów. Warto też zapoznać się z geograficznym rozmieszczeniem ryb i ssaków, a także z anatomią, morfologią i ekologią zwierząt. Uwagę przyciągają również dioramy ukazujące świat roślinny i zwierzęcy Morza Sargassowego, Antarktydy, raf koralowych i zarośli mangrowych. 
SALA BEZKRĘGOWCÓW Ta niezwykle interesująca ekspozycja składa się z 14 gablot, w których przedstawione są - w porządku systematycznym - naturalne okazy reprezentujące poszczególne grupy zwierząt bezkręgowych. Można tu zobaczyć m.in. gąbki, parzydełkowce, wieloszczety, mięczaki, stawonogi i szkarłupnie. 
SALA BAŁTYCKA Najciekawszym elementem tej sali jest centralnie umieszczona mapa plastyczna, przedstawiająca ukształtowanie dna Bałtyku. Ponadto znajdują się w niej ekspozycje: "Bałtyk wczoraj i dziś", "Ratujmy nasz Bałtyk", "Flora i fauna Bałtyku" oraz "Ptaki i ssaki Bałtyku". 
Nieopodal Akwarium Gdyńskiego znajduje się warte uwagi Muzeum Marynarki Wojennej- To najstarsza w kraju i jedyna tego typu instytucja zajmująca się wyłącznie dziejami oręża polskiego na morzu. Muzeum Marynarki Wojennej powstało w dniu 28.06.1953 r. z inicjatywy Dowództwa Marynarki Wojennej, a także szerokiej rzeszy pasjonatów morskiego rodzaju sił zbrojnych i jego historyków. Pierwsze próby gromadzenia pamiątek związanych z polskimi zbrojnymi dziejami na morzu podejmowane były już w okresie międzywojennym, ale ograniczyły się one głównie do formułowania określonych wniosków, postulatów i czysto teoretyczno-koncepcyjnych rozważań. Po zakończeniu II wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę ponad 500 km dostępu do Bałtyku, problematyka utworzenia morskiej placówki muzealnej ponownie wraca. Wzrasta także znaczenie ukazywania społeczeństwu w trwały i zorganizowany sposób wiedzy na temat dziesięciu wieków historii oręża polskiego na morzu, wzbogaconej dokonaniami polskich marynarzy w latach 1939-1945 i w okresie powojennej służby. Muzeum Marynarki Wojennej, które w 2003 r. obchodziło jubileusz 50. lecia swojego istnienia na stałe wrosło w gdyński pejzaż. Dziś trudno wyobrazić sobie Skwer Kościuszki bez wspaniałej sylwetki "Błyskawicy", czy też Bulwar Nadmorski pozbawiony Ekspozycji Plenerowej Broni i Uzbrojenia Morskiego. Upowszechnianie i popularyzacja historii Marynarki Wojennej RP to jeden z głównych filarów działalności Muzeum. Posiadana oferta ekspozycyjna, prezentująca bogate i piękne dzieje oręża polskiego na morzu skierowana jest nie tylko do kadry i marynarzy, ale przede wszystkim do licznej rzeszy zwiedzających z kraju i zza granicy. 
Następnym etapem naszej wycieki jest Kamienna Góra Zabytkowe wille i pensjonaty, budowane w latach 20 i 30 XX wieku można obejrzeć podczas wędrówki przez dzielnicę Gdyni - Kamienną Górę. W XVIII w. teren ten nazywano "Gdyńskimi Górami". W marcu 1920 roku z inicjatywy Ryszarda Gałczyńskiego wykupiono teren pod budowę osiedla letniskowego nazwanego wówczas Kamieniec Pomorski. Teren podzielony został na działki, na których zaczęto budować domy letniskowe, wille i pensjonaty. W 1930 roku w Kalendarzu Morskim pisano: "...Kamienną Górę można dziś nazwać pierwszym i najbardziej rozwiniętym polskim kąpieliskiem morskim." Zespół urbanistyczny Kamiennej Góry podlega od 1985 r. ochronie jako obszar zabytkowy. Z jej szczytu można zobaczyć piękną panoramę Gdyni i zatoki. 
Schodząc z Kamiennej Góry idziemy na Bulwar Nadmorski Historia Bulwaru Nadmorskiego im. Nowowiejskiego sięga lat międzywojennych. W latach 20-tych dla wygody spacerowiczów zbudowano wzdłuż nabrzeża piaszczystą ścieżkę na małym nasypie, a lata 30-te i roboty publiczne dały początek promenadzie w dzisiejszym kształcie. Zatrudnieni do prac bezrobotni wzmocnili stok Kamiennej Góry, posadzili na nim drzewa i zbudowali schody. W połowie lat 30. powstała pierwsza opaska betonowa, wysoka zaledwie na 80 centymetrów. Między nią a zboczem Kamiennej Góry ciągnęła się żwirowa ścieżka, szeroka na kilka metrów. Betonowe umocnienie przetrwało wojnę, ale pokonał je sztorm w 1949 roku. Z opaski pozostały tylko gruzy. W 1958 r. w Gdyni powstał Społeczny Komitet Budowy Bulwaru Nadmorskiego. Dzięki niemu w ciągu 11 lat powstał bulwar Nadmorski. Oddano go do użytku w czerwcu 1969 roku podczas obchodów Dni Morza. Dziś bulwar ma około 1500 metrów długości i prowadzi z plaży śródmiejskiej do Polanki Redłowskiej. Oprócz funkcji spacerowej pełni rolę falochronu zabezpieczającego stromy brzeg przed działaniem sztormów. 
Idąc wzdłuż Bulwaru dojdziemy do Klifu Orłowskiego Od strony mola dobrze widoczna jest martwa część klifu. Obecnie znajduje się poza zasięgiem niszczącej działalności morza i jest wyraźnie odsunięta od części aktywnej. Potężne osuwiska porośnięte są roślinnością i ciągną się aż do portu gdyńskiego. Miejscami można zauważyć połamane gałęzie drzew, które w czasie spełzywania gruntu zostały wyrwane z korzeniami. Część aktywna klifu to wysunięta w stronę morza,niemal pionowa ściana. Jest to efekt destrukcyjnej działalności fal, czyli abrazji. W czasie przypływu fale atakują urwisko, wcinając się w jego dolną część. Powoduje to powstanie niszy abrazyjnej. Utworzenie tego płaskiego brzegu u podnóża klifu wyhamowuje fale. Tracą swoją energię, porzucając na brzegu wielkie głazy i żwir, których nie są w stanie unieść. Powstała wcześniej stroma ściana nazywana jest klifem lub falezą. Omawiany klif w Orłowie zbudowany jest z gliny zwałowej pochodzenia lodowcowego. Plaża w rejonie klifu pokryta jest w wielu miejscach otoczakami. Są to głównie skały magmowe: granitoidy, sjenity, dioryty, porfiry, pegmatyty; oraz metamorficzne: gnejsy, kwarcyty. Zostały przytransportowane przez lodowiec ze Skandynawii. Podczas spaceru brzegiem morza watro też przyjrzeć się ciemno- brunatnym warstwom piasku. Są to nagromadzenia minerałów ciężkich tj. magnetyt, mangan, cyrkon, tytan. Pochodzą one ze zniszczenia skał magmowych i metamorficznych. Przechodząc plażą możemy oglądać drewniane pale wychodzące w morze prostopadle do brzegu. Są to próby zabezpieczenia brzegu przed niszczącą działalnością morza. Innym przykładem jest bulwar nadmorski, który oprócz funkcji ochronnej spełnia też rolę rekreacyjno- relaksacyjną. Prowadzi on aż do portu w Gdyni. 
Kolejnym miejscem wartym zainteresowania jest Dom Żeromskiego Który ukryty jest wśród drzew porastających skarpę. Z okien wspaniale widać orłowskie molo, zabudowania gdańskiego portu, a w dniach, w których panuje dobra widoczność - także Półwysep Helski. Domek jest niewielki i murowany. Wchodzi się do niego po kilku schodkach, przez drewniany ganeczek. W środku, w dwóch pokojach, można obejrzeć wystawę "Życie i twórczość Stefana Żeromskiego". 
Ostatnim etapem naszej wycieczki jest Molo w Orłowie W 1934r. w rekordowym (jak podają źródła) czasie Kompania Szkolna Batalionu Mostowego Wojska Polskiego z Modlina zbudowała na osi ul. Orłowskiej drewniane molo o długości 430 m i szerokości 6 m, wyposażone na końcu w przystań dla statków białej floty. Molo to (wówczas konkurencyjne dla sopockiego) po II wojnie na skutek sztormów uległo zniszczeniu, zostało skrócone do około 180 m i odtąd ma wyłącznie charakter mola spacerowego. 
Autor: Katarzyna Jarosz |